Yvonne Scherf, Arachne
Biedt Internet als nieuw medium ook nieuwe mogelijkheden voor
politieke beïnvloeding en politie strijd?
Dat was de vraag die
centraal stond in deze workshop. Al snel bleek dat dit eigenlijk
twee heel verschillende onderwerpen zijn. Nel van Dijk was als
Europarlementariër en enthousiast Internet-gebruikster de
intermediair tussen deze twee invalshoeken.
Arachne heeft zich professioneel gespecialiseerd in het lobbyen op
vrouwenonderwerpen.
Doel is de politiek te beïnvloeding bij
besluitvorming op belangrijke punten. Arachne online maakt dat
zichtbaar, waar nodig. Soms kan lobbyen beter op de achtergrond
plaatsvinden. Tevens is Internet een bron van informatie, die door
Arachne online inzichtelijk wordt gemaakt.
(Een beknopte versie
van de inleiding van Arachne is in dit verslag opgenomen).
Yvonne Scherf wilde van Nel van Dijk weten hoe je een politica
het best kunt benaderen om iets voor elkaar te krijgen. De
do's and don'ts van het lobbyen. Internet en met name email
geeft fanatieke campagnevoerders nieuwe mogelijkheden politici
direct te benaderen. Of dat een voordeel is, blijft de vraag.
Nel van Dijk blijkt zich wezenloos te ergeren aan campagnes
waarbij mensen series mailtjes sturen over hetzelfde onderwerp.
Dat blijkt bedreigender en vervelender dan stapels post met
vergelijkbare inhoud. Vooral omdat die door iemand anders
worden opengemaakt. Email leest de politica -nu nog- zelf.
Voor het argument dat het toch mooi is dat de burger de Europese
parlementariër eindelijk weet te vinden, is zij niet gevoelig.
Heeft u Nel van Dijk iets te melden, schrijf dat dan helder en
kort op. Vroeger moest het op één A4-tje passen, nu is het mooi
als het op één beeldscherm past. Onderteken met een aantal
belangenorganisaties die de lobby vertegenwoordigen, dat maakt
meer indruk dan die stapel losse mailtjes. De delete-knop is
bij wijze van spreke twee keer zo groot en roodgekleurd bij Nel van Dijk.
Het Internet heeft echter meer te bieden dan vervanging van
Tante Pos.
Nel van Dijk kent ook de andere kant van het spectrum. Zij
plaatste een groot aantal zg. non-papers integraal op haar
web-site. Niet-openbare stukken ter voorbereiding van
besluitvorming op belangrijke onderwerpen op Europees niveau.
Duizenden hits leverde haar dat op, bezoek van overal in Europa en
met name enthousiaste reacties. En veel post met nieuwe
documenten, vragen waarom dat-en-dat er nog niet bijstond.
Maar zo
was de actie van Nel van Dijk niet bedoeld. Het was een tactische
zet om de discussie over de geheimzinnigheid rond de
besluitvorming open te breken, niet de start van een project om
voortaan zoveel mogelijk documenten op het Net te zetten.
Het inscannen en HTML-en is nl. best veel werk!
Dat is aan de overheids- en Europese instanties zelf, om daar mee
aan de slag te gaan; de eerste stappen in die richting worden
schoorvoetend genomen.
Een vergelijkbare zet deed buro Jansen & Janssen vorig jaar, met
het online zetten van het Van Traa rapport. De IRT-affaire had
veel commotie veroorzaakt en de belangstelling voor het rapport
was groot. De geprivatiseerde staatsuitgeverij, SDU, gaf het uit.
Duizenden pagina's op papier voor 700,- echter zonder index.
Zoeken in de inhoud kon alleen op de CD-rom die voor een
vergelijkbare prijs de deur uitging. Het totaalpakket was in de
aanbieding voor meer dan 1000,- Meteen toen het rapport uitkwam
gingen stemmen op die er schande van spraken dat het ze duur was,
het ging per slot van rekening om Kamerstukken die voor iedereen
toegankelijk moeten zijn. Toen zelfs in NRC Handelsblad een
pleidooi gevoerd werd het Van Traa rapport op Internet te zetten,
zag buro Jansen & Janssen haar kans. Er zat namelijk een gaatje in
de wet: Kamerstukken zijn vrij van copyright, juist vanwege die
vrije beschikbaarheid, t.b.v. de democratie. De SDU heeft alleen
rechten op de vormgeving, en daar is handig gebruik van gemaakt.
Technisch gezien bleek het een fluitje van een cent om de
tekstbestanden op de CD-rom te ontdoen van layout-gegevens. Binnen
een week stond het hele rapport, 5000 pagina's integraal en
doorzoekbaar op de site van buro Jansen & Janssen. De SDU kon
niet anders dan J&J feliciteren.
De Van Traa site was een overdonderend succes en speelde in op een
langlopende discussie over openbaarheid van overheidsinformatie,
waar J&J nauwelijks iets van wist. Dit liet zien hoe makkelijk het
was om Internet te gebruiken om informatie voor zeer lage kosten
voor een breed publiek toegankelijk te maken. De actie zette grote
vraagtekens bij de hoge prijzen die de SDU rekende, vooral toen
Jansen & Janssen van de Van Traa site ook weer een CD-rom liet
maken (nog steeds) te koop voor 49,50.
Toch is ook de ervaring van buro Jansen & Janssen dat Internet
nooit meer is dan één van de middelen in politieke strijd. Het
is een medium dat onder bepaalde omstandigheden veel mogelijkheden
biedt. Een paar weken geleden heeft Jansen & Janssen geheime
documenten over Europol op de site gezet.
Daarvoor is teleurstellend weinig belangstelling. De discussie
speelt niet, artikelen over dit onderwerp slijten aan gedrukte
media is erg moeilijk en dus werkt een site over de gevaren
van verregaande europese politiesamenwerking ook niet.
Internet biedt ook veel mogelijkheden voor actievoerders. Het is een relatief goedkoop medium dat ongecensureerd tegeninformatie kan bieden die vrij toegankelijk is. Tijdens de Eurotop de afgelopen dagen was er een site met actuele verslaggeving over de demonstraties en de arrestaties, geïllustreerd met real-video, bewegende beelden direct van de straat. De dagkrant was gegoten in de vorm van een guestbook- programma waar iedereen dus een eigen bijdrage zelf kon intypen. Een voorbeeld van het gebruiken van bestaande programmatuur voor heel andere doeleinden dan waar ze oorspronkelijk voor bedoeld is.
Een ander voorbeeld van actievoeren via Internet is de
McSpotlight site uit Engeland. Die is een gevolg van een
proces dat de hamburgergigant McDonald's heeft gevoerd tegen
twee werkeloze actievoerders in London wegens smaad (libel).
Dat McLibel proces heeft twee jaar geduurd en is een PR-ramp
van formaat geworden voor McDonald's. Ieder argument uit het
aangeklaagde pamfletje is op de zitting met feiten onderbouwd.
Op de McSpotlight site zijn alle procesgegevens nog eens na te
lezen op een prachtig vormgegeven site. Maar er is meer.
Actievoerders over de hele wereld houden via mailinglists
contact over hun strijd tegen McDonald's. Dat levert leuke
discussies op tussen bijvoorbeeld aanhangers van Ghandi in
Zweden die het willen uitpraten met de lokale directie en
autonomen in Denemarken die het liefst een filiaal
platbranden. Qua vorm interessant is het creatief gebruik van
frames waarbij McSpotlight met links de site van McDonald's
als het ware kaapt en daarnaast de tegeninformatie laat zien.
Door de techniek grensverleggend te gebruiken, kunnen nieuwe
media pas echt nieuwe mogelijkheden opleveren, ook in
politieke lobbies en politieke strijd.