Moderne makelaars in oorlog en vrede

Zuid-Afrikaanse huurlingen op oorlogspad

Gepubliceerd in Zin, zomer 1997

Met update (voorjaar 1998) over staatsgreep op bestelling door de Britten.

Onopgemerkt nemen huurlegers hele delen van Afrika over. Militaire makelaars in vrede. Zij interveniëren in ruil voor geld en een voet tussen de deur bij diamantmijnen en olievelden. Ze maken zich onmisbaar in hun zucht naar macht en het geld stroomt binnen.

Een stoffig dorp onder de hete middagzon, ergens in Midden Afrika. Een open Landrover hobbelt over de nauwelijks verharde weg naar het marktplein. Mensen gluren vanuit hun hutten naar de blanke en zwarte soldaten achter op de auto. Een paar kinderen rennen er joelend achteraan. De stilte is doorbroken, de roep zwelt aan: South Africa!, South Africa! Mensen drommen rond de auto die tot stilstand komt. Kinderen willen hun helden aanraken, mannen zwaaien met hun armen, vrouwen beginnen te dansen. De soldaten, veteranen van de oorlog in Angola en Namibië, eens de voorhoede van het apartheidsregime, weten niet goed hoe te reageren. 'Dit gebeurt elke keer als we hier komen', mompelt een van hen. 'Ze vinden ons echt aardig.'

Als film zou dit een knallend succes zijn. Zuidafrikaanse huurlingen die orde op zaken stellen in andere Afrikaanse landen en als helden worden onthaald. Als bevrijders die korte metten maakten met de rebellen. Maar ook de liefhebber van het platte geweld komt aan zijn trekken.
'De MiG dubbelloops 23 mm kanon is een prachtig wapen. Heel precies, en heel effectief tegen gronddoelen. Meestal gebruikten we bommen van 250 of vijfhonderd kilo, af en toe ook napalm en raketten. Maar de meest effectieve bom die we hebben gebruikt, was de Russische RBK SWAB, een clusterbom van vijfhonderd kilo. Nadat we die hadden afgevuurd, zag je honderden explosies over een afstand van minstens driehonderd meter. Een mooi wapen voor loopgraven.'
Alleen is dit geen filmscenario maar bittere realiteit. Deze spannende verhalen van oorlogsverslaggever Jim Hooper komen respectievelijk uit Jane's Intelligence Review en World Air Power Journal.
Hoofdrolspeler is Executive Outcomes (EO), een in 1989 door Eeben Barlow opgericht huurlingenbedrijf. Het grootste deel van de duizend soldaten komt uit de meest beruchte commando's van het apartheidsregime van Zuid-Afrika. De drie directeuren zijn daar een perfect voorbeeld van. Eeben Barlow was de tweede man van het 32ste Buffalo Bataljon, Laffras Luitingh zat bij het 5e Reconnaissance Commando, de Reccies, en Nic van den Bergh was luitenant- kolonel in de Parachute Brigade, de Parabats. Met het - eveneens goed vertegenwoordigde - doodseskader Koevoet vormden deze elite-eenheden jarenlang de voorhoede van destabilisering in zuidelijk Afrika. Tegenwoordig brengen dezelfde mensen vrede op het Afrikaans continent.

Het verhaal speelt zich af in het hier en nu, de plek is een willekeurig probleemland. Sierra Leone bijvoorbeeld, op de Afrikaanse Westkust, dat rijk is aan grondstoffen als diamant en goud en lang 's werelds grootste exporteur van gember was. Toch staat het nummer zes op de lijst van armste landen. Vijf jaar burgeroorlog bracht het op de rand van de afgrond. Bijna een kwart van de bevolking zat onder erbarmelijke omstandigheden in vluchtelingenkampen en 300.000 mensen verlieten het land.
In 1995 beheersten de rebellen van het Revolutionary United Front (RUF) grote delen van Sierra Leone. Executive Outcomes bracht een eigen troepenmacht van vijfhonderd man om de regering te redden, een strak georganiseerd team dat goed op elkaar was ingespeeld. De klus was in een paar maanden geklaard en het RUF zag zich gedwongen aan de onderhandeltafel een vredesakkoord te tekenen.
EO drilde het regeringsleger, dat naderhand zonder verdere ondersteuning stand kon houden. De mannen van EO vochten zelf in de voorste linies. De diamantmijnen werden teruggewonnen. Nachtelijke verkenningsacties en forse luchtaanvallen ondermijnden de moraal van het verzet. De bevolking keerde terug naar steden die ze maanden tevoren was ontvlucht. Zo kon het gebeuren dat Zuidafrikanen als bevrijders werden bejubeld, als boodschappers van Mandela. In maart 1996, nog geen jaar later, werden in Sierra vrije verkiezingen gehouden, de eerste sinds 1967.
De faam was EO vanuit Angola vooruitgesneld. Ze waren er in 1993 voor de heropbouw van het Angolese leger en de bestrijding van de Unita-rebellen. De Unita was jarenlang een belangrijke bondgenoot van Zuid-Afrika in de strijd tegen het marxistische Angolese bewind. Nu waren de rollen omgekeerd. De mannen van EO kenden alle zwakke plekken van hun voormalige Unita-vriendjes, en aarzelden niet daar gebruik van te maken. De Unita werd verdreven uit de gebieden met de diamantmijnen, de olievelden en uit de belangrijkste dorpen en steden. Honderden rebellen verloren hierbij het leven, maar ook twintig huurlingen kwamen in bodybags terug uit de strijd. In november 1994 volgde een vredesakkoord, waarmee een einde kwam aan de Angolese burgeroorlog.

Hoe komt Executive Outcomes zo succesvol? Professionele troepen en gedisciplineerde inzet, zeggen ze zelf. Methodes gebruiken die nieuw zijn voor het gebied: lange afstand verkenningen, vanuit vliegtuigen met infrarood-apparatuur en het analyseren van afgeluisterde communicatie, terreinfoto's en andere inlichtingen. Zo werkte EO in Sierra Leone samen met de Kamajos, een traditioneel jagersvolk dat de jungle op haar duimpje kent. Als gezworen vijanden van de rebellen waren zij gaarne bereid informatie te geven over routes en schuilplaatsen van het RUF.
De grote kracht echter ligt in de snelle verrassingsaanval. In Angola werd het nachtoffensief geïntroduceerd. 'Vroeger wist je zeker dat je 's nachts goed kon slapen', vertelt een Unita-soldaat aan Armed Forces Journal. 'De nieuwe tactieken van deze oorlog betekenden dat het vechten 's nachts doorging, hun infanterie-eenheden drongen tot diep achter onze linies door. We kregen geen rust meer en daardoor verzwakten we enorm.'
De moderne Blitzkrieg lukt niet zonder geavanceerde wapens. Bijvoorbeeld de Fuel Air Explosive, 'de atoombom voor mensen zonder geld'. Op het moment dat deze de grond raakt, barst hij open en ontstaat een mist van brandbare vloeistof. De daaropvolgende explosie veroorzaakt orkaanachtige luchtdrukverschillen en een storm van vuur die alle zuurstof wegtrekt, genoeg om alles en iedereen binnen een straal van een vierkante kilometer te vernietigen.
De mentaliteit van de soldaten is niet veranderd. Ze houden van een goed gevecht en bovendien, het is het enige vak dat ze hebben geleerd. Piloten die in Sierra Leone onder het ondoordringbare dak van planten en bomen moeite hadden met het maken van onderscheid tussen rebellen en burgers, kregen van de EO-commandant ter plaatse als antwoord: Kill everybody. En dat deden ze. Elizabeth Rubin (Harper's Magazine) hoorde ook de andere kant van dit verhaal, van Artsen zonder Grenzen. Een Amerikaanse hulpverlener wist hoe laat het was als ze de EO-helicopters over haar huis heen hoorde vliegen. Als de bliksem naar het ziekenhuis om voorbereidingen te treffen voor een nieuwe stroom gewonden. Zij noemt de EO-piloten racistische moordenaars die geen enkele interesse hebben voor het land waar ze zijn.

Huurlingen, dat woord kent Eeben Barlow niet. De oprichter van Executive Outcomes spreekt liever van consultants, militaire adviseurs en experts. Barlow werkt aan zijn droom vertelde hij Harper's: de opbouw van de beste militaire adviesfirma van de wereld. Een aantrekkelijk alternatief voor oude kameraden: duikers, cryptografen, luchtverkenners, explosievenexperts, undercovers - als ze maar goed getraind zijn en veel ervaring hebben. De verhouding is dertig procent blank en zeventig procent zwart personeel. Vrouwen zijn niet welkom. De firma onderhoudt geen permanente troepenmacht, maar werkt met contracten op jaarbasis. Het salaris is niet gering. Een recent VN-rapport over huurlingen noemt bedragen van 15.000 tot 18.000 dollar per maand. Plus een royale levensverzekering. 'Wij bieden de meest professionele trainingspakketten voor alle aspecten van oorlog te land, ter zee en in de lucht', belooft de glanzende brochure. Opleiding van infanteristen, parachutisten en artillerie-eenheden. Opbouw van militaire politie en inlichtingendiensten en training in guerrillatechnieken. Wat u maar wilt. Een apolitiek bedrijf, dat hard maar eerlijk is.
'Wij werken uitsluitend met legale, democratische regeringen', verklaren de directeuren tegen iedereen die het maar horen wil. En dat verhaal slaat aan. De aanvankelijke internationale scepsis begint te verdwijnen. EO laat zien hoe een kleine maar effectieve force orde op zaken kan stellen. 'Wij proberen groei en democratie in Afrika te bevorderen door stabiliteit te brengen en buitenlandse investeringen', zegt de tweede man Lafras Luitingh. 'Als wij het zuiden en Oost- en West-Afrika kunnen stabiliseren, is dat een grote verbetering voor het hele continent.' Hij voegt er nog aan toe: 'Wij zijn de enige mensen op deze planeet die bereid zijn dat te doen.'
En dat valt niet te ontkennen. In landen waar burgeroorlog betekent dat bendes elkaars oren, neuzen en andere lichaamsdelen afhakken, en waar de moraal van het leger niet veel beter is, lijkt de militaire firma een uitkomst. De Zuidafrikanen rekruteren geen kindsoldaten, ze hoeven niet te plunderen om aan eten te komen, en ze hebben geen etnische vooroordelen die kunnen leiden tot de meest verschrikkelijke slachtpartijen.

Buitenlandse regeringen, die hun eigen manschappen niet willen riskeren, en bang zijn voor mislukte invasies, hebben steeds minder moeite met de moderne huurlingenlegers. 'Moreel gezien is het verwerpelijk om met privé- legers de orde te herstellen in zwakke Afrikaanse staten', schrijven twee vooraanstaande Amerikaanse defensie-specialisten in African Security Review. Maar de praktijk biedt niet veel keus. 'Particulier ingrijpen is een welkom alternatief op helemaal niets doen.'
Ook de Britse inlichtingendienst roemt de rol van het huurlingengenootschap in het Afrika ten zuiden van de Sahara. Een top secret rapport - gestempeld UK Eyed Alpha en geciteerd door de Zuidafrikaanse Weekly Mail & Guardian - constateert dat de OAE wel eens 'gedwongen zou kunnen zijn om de militaire makelaars een contract te bieden voor het regelen van vredeshandhaving op het hele continent.' Eeben Barlow is volgens krantenberichten al begonnen met de oprichting van een eigen snel inzetbare vredesmacht, die overal in Afrika binnen 24 uur militaire ondersteuning moet kunnen bieden.
Tot zover is het PR-offensief geslaagd. Dat is niet zo verwonderlijk. Eeben Barlow is gespecialiseerd in het bewerken van de media. In 1989, het jaar dat hij EO oprichtte, werd Barlow aangesteld bij het Civil Cooperation Bureau. Het CCB wordt in Zuid Afrika verantwoordelijk gehouden voor talloze moorden op anti-apartheidsactivisten. Naar de activiteiten van de buitenlandse afdelingen is nauwelijks onderzoek gedaan. Barlow claimt (in de Mail & Guardian) dat hij tot de afschaffing van de apartheid de leiding had over CCB-inlichtingenoperaties in West Europa. Het ANC in een kwaad daglicht stellen was zijn belangrijkste doel. Barlow voerde journalisten met desinformatie, onder andere over wapendeals tussen het ANC en de IRA. Daarnaast moest hij een netwerk van frontstores opzetten om de olieboycot te omzeilen en Zuidafrikaanse wapens te verkopen in het buitenland. Ook die ervaring komt het nu goed van pas.

Executive Outcomes vormt een leger zonder land. Is het dan een particuliere vredesmacht of is er eerder sprake van privatisering van oorlogvoering? Heeft de militaire firma uitsluitend goede bedoelingen, of is er een geheime agenda?
Het antwoord op deze vragen ligt in de wijze van betaling. Ze zijn niet goedkoop, en de landen die het leger inhuren zijn arm. Dat wil zeggen, er zit geen geld in de staatskas, maar tegelijkertijd is er een overvloed aan natuurlijke rijkdommen. Het eerste contract met Angola kostte veertig miljoen Amerikaanse dollars, in 1995 kwamen ze nog eens terug voor 95 miljoen dollar en bleven op maandcontracten tot januari 1996. Vijfhonderd man laten vechten in Sierra Leone kostte EO naar schatting 1,5 miljoen dollar per maand; de rekening die het bedrijf aan de regering presenteerde was ongetwijfeld twee keer zo hoog.
Nota's worden in natura betaald, tenminste voor een deel. In ruil voor rust aan het front, bedingen de militaire makelaars exploitatievergunningen voor diamanten, concessies voor olievelden of licenties voor handelsondernemingen. Achter het huurlingengenootschap gaat een netwerk van bedrijven schuil dat zich toelegt op de exploitatie van natuurlijke rijkdommen. Het consortium maakt zich onmisbaar. De regering wordt grotendeels afhankelijk van aan de militaire firma verwante ondernemingen in de mijnbouw, en kan tegelijkertijd niet zonder de politieke bescherming van de particuliere beveiligingstak. Het geld stroomt binnen.
Eeben Barlow is over dit onderwerp absoluut niet aanspreekbaar. Tegen journalisten weigert hij ook maar één woord te zeggen over zijn economisch imperium. Alle betrokkenen hebben strikte instructies: contacten met Executive Outcomes zijn er niet, en verder 'geen commentaar'.
De paraplu waaronder deze zakelijke activiteiten schuilgaan is de holding Strategic Resources Corporation Ltd (SRC). In de directie zitten Eeben Barlow, Laffras Luitingh en een derde 'makelaar': Nicolaas Palm. De samenhang tussen de dochter- en nevenondernemingen is bijzonder moeilijk te doorgronden. De namen van de verschillende bv-tjes en de samenwerkingsconstructies veranderen voortdurend. Te snel, verzucht een bron van die Zeit bij de Franse inlichtingendienst: 'We kunnen ze gewoon niet bijhouden.'

Veel lijntjes komen samen in Londen, op King's Road 535. Dat is niet alleen het officiële vestigingsadres van Executive Outcomes. Ook Heritage Oil & Gas, DiamondWorks, de eigen luchtvaartmaatschappij Ibis Air en Sandline International, een nieuw front voor de huurlingenactiviteiten houden hier kantoor. En niet te vergeten: Branch International - met een reeks dochters als Branch Mining en Branch Energy - gespecialiseerd in de goud, diamant en olie business.
Centrale figuur op King's Road is Anthony Buckingham, manager van Heritage Oil & Gas. Hij haalde de huurlingenclub naar Angola om de belangen van zijn oliebedrijf daar veilig te stellen. De uitvoering van de opdracht maakte zoveel indruk dat EO een contract kreeg aangeboden van de regering. Ook in Sierra Leone speelde Buckingham een sleutelrol. Opnieuw was hij het die generaalsbewind overhaalde de hulp van de huurlingen in te roepen. Meteen toen de rebellen uit het diamantdistrict bij Kono waren verjaagd, verwierf Branch Energy lucratieve concessies voor de exploitatie van de mijnen. In de directie van Branch Energy (de hoofdaandeelhouder van Heritage) zit opnieuw Tony Buckingham.
Hij is tevens directeur van de uitgeverij Fourth Estate, voor vijftig procent eigendom van de progressieve Engelse krant the Guardian. Daarnaast onderhoudt Buckingham goede contacten met sir David Steel. Deze voormalige leider van de Liberalen is directielid van Heritage Oil & Gas en voelt zich volgens the Observer met de overige activiteiten van zijn zakenvriend enigszins in verlegenheid gebracht. Sir David Steel is niet de enige die zich zorgen maakt.
Ook de speciale VN-rapporteur van huurlingenactiviteiten, Enrique Ballesteros is verontrust over de methodes van Executive Outcomes. In november 1996 concludeert hij in een rapport: 'Zodra de situatie enigszins stabiel is, begint de firma de concessies te exploiteren door het oprichten van een reeks dochterondernemingen, die op hun beurt actief worden in de sectoren luchtvaart, wegenbouw en import en export. Op die manier neemt ze belangrijke, om niet te zeggen dominante posities in het economische leven van die landen in'. Zulke deals, waarschuwt Ballesteros, brengen de nationale soevereiniteit van die landen in gevaar.
Het Engelse top secret rapport heeft een nog scherper eindoordeel, schrijft de Mail & Guardian. 'Zoals het er nu uitziet zal Executive Outcomes steeds rijker en machtiger worden, werkelijk gezag kunnen uitoefenen en zelfs militaire regimes in het zadel houden. Als de groei op deze voet verder gaat, kan hun invloed ten zuiden van de Sahara cruciaal worden.' Het werkterrein van deze makelaars in oorlog en vrede beperkt zich inderdaad allang niet meer tot crisisinterventie, beveiliging en mijnbouw. Zo circuleert in Zuidafrikaanse regeringskringen een vertrouwelijke lijst met vijftig bedrijven, die de afgelopen drie jaar actief waren in niet minder dan 34 Afrikaanse landen. Deze aan EO en SRC gelieerde ondernemingen zijn van alle markten thuis. Een paar voorbeelden: Advanced System Communication doet in communicatie van telefoonnetten tot satellietsystemen; Aqua Nova boort naar water en levert geologische onderzoeksrapporten; Bridge International legt zich toe op wederopbouwprojecten en humanitaire hulp; en Applied Electronic Services verkoopt contraspionage-apparatuur. Verder zijn er bedrijven die zich specialiseren in ziekenhuisbouw, in computersoftware of in het weghalen van landmijnen. Het imperium van Eeben Barlow bereidt zich in stilte voor op het beheer van grote delen van Afrika.
De maatregelen die de diverse instanties hiertegen verzinnen, zijn achterhaald voor ze zijn uitgevoerd. Onder druk van de VN, de Wereldbank en het IMF moesten de huurlingen vertrekken uit Angola en Sierra Leone. Dat deden ze, maar niet voordat ze hun zaakjes goed hadden geregeld en ondergebracht bij andere firma's.
De ANC-regering heeft inmiddels een wet aangenomen die activiteiten als þhuursoldaat in het buitenlandþ verbiedt, tenzij toestemming wordt verleend. De verkoop van militaire diensten, inclusief training, wordt aan dezelfde regels onderworpen als handel in militaire hardware. Eeben Barlow maakt zich daar geen zorgen over en herhaalt in interviews dat er genoeg landen zijn die zijn personeel onderdak willen bieden.
De Waarheidscommissie, die onder voorzitterschap van ds. Tutu onderzoek doet naar wandaden tijdens het apartheidsregime, heeft tot nu toe wonderlijk weinig belangstelling voor de ex-leden van de doodseskaders. Dat kan te maken hebben met afspraken tussen de regering van Mandela en het huurlingengenootschap. Een paar jaar geleden was Eeben Barlow zo verstandig de ANC-regering op de hoogte te stellen van het contract met buurland Angola. Premier Tokyo Sexwale begreep het voordeel van tewerkstellingsprojecten voor potentiële onrustzaaiers in den vreemde. Zolang de boys lekker buiten spelen vormen ze immers geen gevaar voor het democratiseringsproces in Zuid-Afrika.
De laatste tijd waait de wind echter uit een andere hoek. De rol die Mandela voor Zuid-Afrika ziet weggelegd, als vredestichter op het continent, ligt meer in de lijn van onderhandelen. Dat laat zich moeilijk rijmen met het steeds openlijker militair optreden van de op winst beluste particuliere vredesmacht.

Niet ieder verhaal heeft een happy end. Buiten Afrika hebben de huurlingen de regie minder goed onder controle. De regering van Papua Nieuw Guinea huurde vorig jaar de Outcomes via Sandline International in om een eind te maken aan de onafhankelijkheidsstrijd op Bougainville. Negen jaar geleden kwamen de eilandbewoners in opstand en sinds eind jaren tachtig hebben de gevechten aan zo'n 15.000 mensen het leven gekost. Inzet was het beheer over de kopermijn, die door sabotage moest sluiten. Het huurleger moest uitkomst brengen, maar dat ging mooi niet door. Op de valreep, februari vorig jaar, verzette legerleider Jerry Singirok zich tegen de hoge prijs van de huurlingen, terwijl zijn eigen mannen nauwelijks te eten hadden. Het plan lekte uit en zorgde voor grote politieke onrust op Papoea Nieuw Guinea. Zowel de premier als de minister van Defensie en de legerleider moesten aftreden om een staatsgreep dan wel militair ingrijpen van voormalig moederland Australië te vermijden.
De rechtbank in Papua Nieuw Guinea (PNG) heeft onderzocht hoe de deal tot stand is gekomen. De hoorzittingen boden een onthullend kijkje achter de schermen. De eerste contacten dateren van een jaar voor de onthulling, meldt de Sidney Daily Herald. Huurlingenleider Tim Spicer vertelde de rechter over zijn geheime ontmoeting met onder andere de (ontslagen) legerleider Jerry Singirok en de (afgetreden) minister van Defensie van PNG. Ook aanwezig op die eerste vergadering is Tony Buckingham. De PNG- officials willen militaire interventie. Dertig miljoen dollar hebben ze daar voor over. De financiering blijkt een probleem, maar daar weet Tim Spicer een oplossing voor. In een fax aan de PNG-minister van Defensie biedt hij zich aan als geldschieter. De terugbetaling kan geregeld worden in ruil voor mijnconsessies. Het idee is om aandeelhouder te worden van de mijnbouwgigant RTZ die de kopermijn op Bougainville bezit. Het voorstel in de fax: 'We vormen een joint venture met uw regering, onszelf en RTZ om [de mijn] te heropenen en te exploiteren op het moment dat die heroverd is. Wellicht kan RTZ bereid gevonden worden om een deel van de kosten en de militaire operatie om de mijn te heroveren te financieren.' De premier van PNG begon een paar maanden voor de geplande coup met het opkopen van aandelen in de kopermijn, precies volgens schema.
De afkeuring van Australië moet in de ommezwaai van de legerleiding een rol hebben gespeeld. Exit Executive Outcomes. Het imago van de hoofdrolspelers als de good guys loopt een gevoelige deuk op. Ontkennen heeft geen zin meer, nu Tom Spicers correspondentie op straat ligt. Moderne roofridders ten voeten uit: 'U kent onze staat van dienst. Wat wij te bieden hebben is een effectief low key security programma gecombineerd met investeringen van hoog niveau op het gebied van olie en mineralen.'
Eeben Barlow is inmiddels teruggetreden uit de directie en overweegt te gaan rentenieren op een tropisch eiland. Bougainville zal dat niet zijn.

Update (voorjaar 1998)

Hadden ze dat in Groot Britannië maar gedaan. Nu is de Labour regering in moeilijkheden geraakt vanwege het uitlekken van betrokkenheid bij de jongste staatsgreep in Sierra Leone een jaar geleden. De Britse hoge commissaris daar zou Sandline International gevraagd hebben te zorgen voor de terugkeer van president Ahmad Tejan Kabbah. Het Britse bedrijf stuurde op verzoek in het geheim wapens en munitie van Bulgaarse makelij naar het West-Afrikaanse land. The Sunday Times publiceerde vorige week foto's van een Russische helicopter van Sandline International die gerepareerd wordt door monteurs van de Britse Marine. In een onderzoek van de Britse douane naar ontduiking van de VN-resolutie op wapenleveringen aan Sierra Leone verklaarden advocaten van de firma dat de deal vooraf was goedgekeurd door het ministerie van Buitenlandse Zaken in London. Robin Cook, de betreffende minister die zich profileert op mensenrechtenissues, heeft beloofd af te treden mocht dit waar blijkt te zijn.
Zonder de blijvende steun van Executive Outcomes, onder de nieuwe naam Sandline International, lukte het de eerste democratisch gekozen president kennelijk niet aan de macht te blijven. Het vertrek van de huurlingen -onder druk van de VN en de Wereldbank- was het begin van het einde. De regering twijfelde volgens de Mail & Guardian te lang over het aanbod van EO een para-militaire mobiele eenheid van 500 man te formeren om eventuele opstanden te bestrijden, en moest binnen de kortste keren de wijk nemen naar compounds bewaakt door het beveiligingsbedrijf Lifeguard, een EO-zusteronderneming.
Deze militaire staatsgreep heeft vreemd genoeg nauwelijks schade berokkend aan de successtory van Executive Outcomes als belangrijkste factor in de stabilisering van de situatie in Sierra Leone. Ook de beoordeling van het IISS- rapport doet in toon niet onder voor de ronkende promotieverhalen waar EO zich tegenwoordig van bedient. Het oude 'geen commentaar' is sinds de terugtreding van Barlow en Luitingh als directeur ingewisseld voor een zeer actief public relationsbeleid waarbij iedereen die iets durft te schrijven over het bedrijvennetwerk achter Executive Outcomes bestookt wordt met ontkenningen en verzoeken tot rectificatie (zie de eo-site). Het rookgordijn wordt zo alleen maar dikker.
David Shearer bagetaliseert in zijn conclusie het strategische belang van het multi-inzetbare, steeds groeiende bedrijvennetwerk met het door de huurlingen vaak gebruikte argument dat buitenlandse investeringen van harte welkom zijn na een periode van burgeroorlogen. Het neo-imperialistische karakter van dit soort interventies is voor het IISS geen probleem. 'De militaire bedrijven beantwoorden aan een vraag, stelt Shearer, verbieden is geen oplossing'.
De speciale VN-rapporteur van huurlingenactiviteiten, Enrique Ballesteros, vindt het te vroeg om de VN op te heffen en particuliere legers een rol te geven in de bescherming van vluchtelingen. EO wil niets liever. 'Hypothetisch gezien zou je kunnen zeggen dat Executive Outcomes beter georganiseerd is, en efficiënter dan Unifor, maar dat zegt niets over het doel waarvoor de VN is opgericht - ondanks alle tekortkomingen nu.' Hij zei tegen de Australische radio dat hij zich vooral zorgen maakt over de bescherming van mensenrechten. Ballesteros pleit al jaren voor een internationaal, algemeen verbod op huurlingen en hun activiteiten, inclusief de nieuwste verschijningsvormen zoals Executive Outcomes en Sandline International.

David Shearer, Private Armies and Military Intervention, Adelphi Paper 316, IISS, februari 1998